Để đại ngàn vang mãi tiếng chiêng ba

(Báo Quảng Ngãi)- Ở xã Ba Vinh (Ba Tơ), Nghệ nhân ưu tú Phạm Văn Rôm người dân tộc Hrê (53 tuổi), nắm vững kỹ năng đánh chiêng ba, thành thạo các bài chiêng cổ. Không những thế, ông còn tích cực tham gia truyền dạy, bảo tồn, phát huy di sản văn hóa này tại địa phương, để hồn chiêng ba luôn vang mãi nơi đại ngàn.

Người giữ hồn chiêng ba

Chiêng ba là nhạc cụ phổ biến nhất và mang tính đặc trưng tiêu biểu của người Hrê ở huyện Ba Tơ. Theo dân làng, gọi là chiêng ba bởi bộ chiêng này có 3 chiếc. Khi trình diễn, chiêng Vông (chiêng mẹ) được để nghiêng, chiêng Tum (chiêng cha) để nằm, chiêng Túc (chiêng con) treo trên dây. Chiêng Tum đóng vai trò giữ nhịp, chiêng Vông và chiêng Túc theo giai điệu. Chiêng Vông và chiêng Tum đánh bằng nắm tay trần, chiêng Túc đánh bằng nắm tay có quấn khăn để tiếng chiêng được ấm. Người đánh chiêng giỏi nhất sẽ đánh chiêng Túc, dẫn dàn chiêng diễn tấu theo đúng bài bản và nhịp điệu. Khi diễn tấu dàn chiêng 3 chiếc, người đánh chiêng ngồi ở vị trí ổn định, không di chuyển.

Nghệ nhân ưu tú Phạm Văn Rôm (bên phải) diễn tấu chiêng ba cùng người dân trong làng.

Dưới mái nhà sàn, cùng với những người tấu chiêng, nắm tay của ông Rôm vung lên, hạ xuống đầy dứt khoát trên chiếc chiêng Túc. Âm thanh chiêng ba băng qua khe suối, vọng lên núi đồi, lúc vui tươi thánh thót, lúc lên bổng xuống trầm. Tiếng chiêng ấy như thể vòng đời của đồng bào được cha mẹ sinh ra, lớn lên, thương nhau thành vợ thành chồng. Âm hưởng của tiếng chiêng vang vọng, lan tỏa, thúc giục, lôi cuốn mọi người vào các hoạt động sinh hoạt trong đời sống. “Mỗi cái chiêng đều có hồn vía riêng. Muốn điều khiển được nó thì phải hiểu nó, phải coi nó như người bạn của mình, như vậy khi đánh chiêng, hồn mình, hồn chiêng sẽ hòa vào nhau, đẩy lên những âm thanh da diết, vang vọng núi rừng”, ông Rôm chia sẻ.

Ông Rôm bảo, ngày nhỏ mình thường theo chân cha mẹ tham gia các ngày hội của làng, được nhìn các nghệ nhân đánh chiêng, thấy trong lòng thích thú vô cùng. Cũng từ những ngày hội ấy, tình yêu với chiêng bắt đầu nhen nhóm. Từ niềm đam mê, tự học hỏi, cộng với sự truyền dạy của cha nên ông sớm am hiểu, sử dụng thành thạo chiêng ba. Khi trưởng thành, ông thường xuyên tham gia biểu diễn cồng chiêng trong các sự kiện, lễ hội của địa phương. Đến nay, ông Rôm là một trong những nghệ nhân ở huyện Ba Tơ được Nhà nước phong tặng danh hiệu Nghệ nhân ưu tú.

Góp sức để tiếng chiêng ba ngân vang

Cùng với sự phát triển của xã hội hiện đại, các nét văn hóa của người đồng bào dân tộc thiểu số ở xã Ba Vinh cũng dần mai một. Là người hiểu và nắm vững nhiều điệu nhạc chiêng, những năm qua, ông Phạm Văn Rôm cùng các nghệ nhân tại địa phương đã tìm cách lưu giữ và truyền dạy văn hóa truyền thống của dân tộc mình cho các thế hệ trẻ để nối tiếp, giữ gìn mạch nguồn văn hóa bao đời nay. 

“Tôi luôn tích cực tham gia các hoạt động truyền dạy kỹ thuật đánh chiêng ba cho thế hệ trẻ. Hằng năm, bình quân có từ 25 đến 30 cháu theo học biểu diễn chiêng ba tại nhà văn hóa thôn. Mình cố gắng truyền dạy cho nhiều thế hệ, càng nhiều thanh thiếu niên càng tốt”, ông Rôm bộc bạch. Đến nay, dù lớp thanh niên trẻ trong thôn, xã đánh chiêng chưa thuần thục, nhưng đã có lòng yêu thích làm cho ông Rôm rất đỗi vui mừng.

Phó Trưởng phòng VH&TT huyện Ba Tơ Lê Cao Đỉnh cho biết, nghệ nhân Rôm là người tích cực trong công tác bảo tồn và phát huy bản sắc văn hóa dân tộc Hrê trên địa bàn huyện. Ông đánh cồng chiêng giỏi, lưu giữ được nhiều cồng chiêng. Những người như ông Rôm đã và đang góp sức mình vào bảo tồn văn hóa cồng chiêng nhằm phục vụ đời sống văn hóa của người Hrê.

Bài, ảnh: V.YẾN

TIN, BÀI LIÊN QUAN:

Xây dựng nông thôn mới ở miền núi: Cần quyết tâm cao

Video: Đẩy mạnh chuyển đổi số y tế ở miền núi